Stadsfilosoof bij Delft Centraal: vrijdag 11 september 2015

OVERWEGING NR 2 – WAAROVER JE NIET SPREKEN KUNT…. – 11-09-2015

Ze komen één voor één begeleid binnengedruppeld en vullen geleidelijk aan de collegezaal. Vier derdejaars klassen met in totaal meer dan honderd leerlingen. Ieder komt om een keuze te maken. Wat volgt is een twintig minuten durende kennismaking met het schoolvak filosofie. Precies de tijd van een TED talk. Als de laatste is gaan zitten en de rust in de zaal komt, wordt een verwachtingsvolle spanning voelbaar. Op het podium zit een docent. Hij heeft zijn hoed nog op en kijkt met een onpeilbare blik in het rond. Het wordt doodstil. Plots staat hij op, loopt de zaal in, strekt zijn hand en vraagt aan een van de kinderen: ‘Wie ben jij’? Het meisje antwoord schuchter ‘Marieke’. De docent schudt haar de hand en loopt naar een volgende leerling. ‘En wie ben jij? ‘Jochem meneer’ en hij lacht een beetje brutaal terwijl hij om zich heen kijkt. De filosofiedocent houdt zijn hand net iets langer vast dan gemakkelijk is en kijkt hem net wat langer in de ogen dan normaal. Jochem wordt stil. Plots loopt de docent een rij verder en vraagt nogmaals: Wie ben jij? Het meisje dat hij de hand schudt noemt haar naam terwijl ze zich afvraagt wat er gebeuren zal. De docent lacht, laat haar hand los en zegt vriendelijk: ‘Leni, ik vraag niet hoe je heet. Ik vraag wie ben je?’ Hij kijkt op, krabt op zijn hoofd, kijkt om zich heen: ‘Kan iemand hier in de zaal mij vertellen wie hij of zij is? Jij misschien?’ ‘Ja meneer, ik ben aardig.’ Er klinkt gelach. ‘Of jij?’ ‘Ik ben een mens’ ‘Ik ben derdejaars’. De docent schud nu zijn hoofd en zegt: ‘ik vraag niet welke eigenschappen jij bezit, tot welke soort je behoort of in welke klas je zit. Ik vraag aan jou om mij te vertellen wie je bent’. ‘WIE BEN JIJ?’ ‘Iemand, weet iemand een antwoord?’ Tenslotte zegt een leerling, Priya, enigszins verbijsterd: ‘Meneer, over wie ik ben? Ik weet het niet. Wat kan ik daar nu over zeggen?’ En dan is het even stil… heel stil.

Een half jaar later hebben van de ruim 100 leerlingen er 20 filosofie gekozen. De eerste les is een kennismaking. De docent stelt zich voor en zegt de leerlingen te willen leren kennen. Hij strekt zijn hand uit, loopt naar de dichtstbijzijnde leerling en vraagt: Wie ben jij? De leerling zegt Karin te heten. De docent gaat verder en schud de hand van de volgende. Hoewel de leerling de hand beantwoord zegt zij niets. De docent herhaald zijn vraag: kun je mij vertellen wie jij bent? Dan zegt de leerling: ‘nee meneer. Niet na uw presentatie van vorig schooljaar.’ ‘Zou je er achter willen komen of er een antwoord mogelijk is op die vraag? De twee lessen die volgen zijn de leerlingen bezig met het inventariseren van dingen die ze over zichzelf zou kunnen zeggen om te zien of er iets bij is. Ze maken een mindmap met in het midden de vraag: wie ben ik? Zullen ze slagen in hun zoektocht? Na uitgebreide overwegingen blijkt geen van de gevonden begrippen te voldoen. Niemand blijkt zichzelf echt te kennen. Maar… als je jezelf al niet kent, wat weet je dan eigenlijk wel?

—

Bovenstaande tekst is een bewerkt fragment uit de te verschijnen bundel: Kusters en Visser, Verwonderenderwijs; Hubertus Bahorie Onderwijs en het Geheim van Morgen (ISVW februari 2016). Zie: www.vrijeboeken.com

—

WEKELIJKS GESPROKEN COLUMN VAN STADSFILOSOOF BIJ DELFT CENTRAAL
De gesproken  columns zijn te horen bij Delft Centraal op vrijdagen in de ochtend tussen 11.00 – 11.15 u (live) en in de avond tussen 18.00 – 18.15 uur (herhaling). U hoort de presentatie van een actueel thema in het licht van een filosofisch perspectief. Zoals gebruikelijk is bij filosofen roept de column vragen op die in het maatschappelijk debat vaak niet gesteld worden. Delft denkt? U bent van harte uitgenodigd om te reageren via info@stadsfilosoof.nl