Overweging nr. 20 – wie ben ik? Delft 5 februari 2015
OVERWEGING NR. 20 – WIE BEN IK? – DELFT 5 FEBRUARI 2015
Deze keer een fragment uit de onlangs verschenen bundel ‘Verwonderenderwijs’, met 17 bijdragen die ingaan op de rol en betekenis van het schoolvak filosofie in het voortgezet onderwijs.
In ‘Onderwijs en het geheim van morgen’ (door filosofiedocent en stadsfilosoof Hubertus Bahorie) komt in het kader van de wijze onwetendheid de vraag centraal te staan: ‘Wie ben jij?’. Een vraag die door leerlingen niet zo gemakkelijk te beantwoorden is als misschien wel lijkt:
“De renaissance denker Cusanus beschrijft verwondering als een ervaring die zich bevindt tussen twee soorten onwetendheid. De eerste soort betreft onwetendheid omtrent de eigen onwetendheid: de ‘domme’ onwetendheid. Het gaat dan om de afwezigheid van het besef dat een oordeel onterecht is. Ik meen iets te weten en ik geloof dat ik gelijk heb, maar het klopt niet. De tweede soort is een wijze onwetendheid: het doorgedrongen besef dat de vermeende kennis ontoereikend is en het geloof in het gelijk onterecht. Kortom: verwondering treedt op wanneer de mens ermee geconfronteerd wordt dat de wereld die hij ervaart en meende te begrijpen, ongekend blijkt te zijn; wanneer het vanzelfsprekende plotseling weer mysterie wordt. In die zin gaat verwondering vaak ook gepaard met een hernieuwd ontzag voor hetgeen zich aan het menselijk begrijpen heeft weten te onttrekken. En juist door dit ontzag kan opnieuw een openheid optreden, een verlangen om erachter te komen hoe het dan wel zit:
Ze komen één voor één begeleid door hun mentoren binnengedruppeld en vullen geleidelijk aan de collegezaal. Vier derdejaars klassen met in totaal meer dan honderd leerlingen. Ieder van hen wil weten welke keuze hij of zij moet gaan maken. Wat volgt is een twintig minuten durende kennismaking met het schoolvak filosofie. Precies de tijd van een TED talk. Als de laatste is gaan zitten en de rust in de zaal komt, wordt een verwachtingsvolle spanning voelbaar. Op het podium zit een docent. Hij heeft zijn hoed nog op en kijkt met een onpeilbare blik in het rond. Het wordt doodstil. Plots staat hij op, loopt de zaal in, strekt zijn hand en vraagt aan een van de kinderen: ‘Wie ben jij’? Het meisje antwoord schuchter ‘Marieke’. De docent schudt haar de hand en loopt naar een volgende leerling. ‘En wie ben jij? ‘Yasin meneer’ en hij lacht een beetje brutaal terwijl hij om zich heen kijkt. De filosofiedocent houdt zijn hand net iets langer vast dan gemakkelijk is en kijkt hem net wat langer in de ogen dan normaal. Yasin wordt stil. Plots loopt de docent een rij verder en vraagt nogmaals: Wie ben jij? Het meisje dat hij de hand schudt noemt haar naam terwijl ze zich afvraagt wat er gebeuren zal. De docent lacht, laat haar hand los en zegt vriendelijk: ‘Liselotte, ik vraag niet hoe je heet. Ik vraag wie ben je?’ Hij kijkt op, krabt op zijn hoofd, kijkt om zich heen: ‘Kan iemand hier in de zaal mij vertellen wie hij of zij is? Jij misschien?’ ‘Ja meneer, ik ben aardig.’ Er klinkt gelach. ‘Of jij?’ ‘Ik ben een mens’ ‘Ik ben derdejaars’. De docent schud nu zijn hoofd en zegt: ‘ik vraag niet welke eigenschappen jij bezit, tot welke soort je behoort of in welke klas je zit. Ik vraag aan jou om mij te vertellen wie je bent’. ‘WIE BEN JIJ?’ ‘Iemand, weet iemand een antwoord?’ Tenslotte zegt een leerling enigszins verbijsterd: ‘Meneer, over wie ik ben? Ik weet het niet. Wat zou ik daarover nu kunnen zeggen?’ En dan is het even stil… heel stil.”
Wie meer wil weten over de bundel, er is een heuse webite voor gemaakt:www.verwonderenderwijs.nl. Via bijgaande links vind u 2 besprekingen + een inkijkPDF: www.isvw.nl/wp-content/uploads/…/01/VERWONDERWIJS.INTRO_.pdf
